‘Leent een ambtelijke organisatie zich voor zelfsturende teams?’ Een vraag binnen een begeleidingsproces ergens bij een provincie in Nederland. De organisatie heeft zelfsturende teams ingevoerd en daar, voor het gemak, een manager boven gezet. Toen ik het hoorde, kon ik een glimlach uiteraard niet onderdrukken. Vanuit onze eerste ontmoeting ontstond de wens om een vervolgafspraak te maken, waarin het thema dieper verkend werd. 

En toen kwam de vraag. In mijn mailbox. Na een overleg. ‘Leent een ambtelijke organisatie zich voor zelfsturende teams?’. 

Ik hou er van om vragen om te draaien, als je een werkelijk antwoord wilt. Vooral bij gesloten vragen. Die een suggestief tintje in zich hebben. Dus. ‘Waarom zouden zelfsturende teams zich niet lenen voor ambtelijke organisaties?’

Zelf heb ik er een uitgesproken visie over. Natuurlijk leent een ambtelijke organisatie zich daarvoor! Sterker nog – Ik ben van mening dat, als we dit structureel zouden doorvoeren in alle gemeenten in ons land, we een revolutionaire verandering zouden mee maken op een breed maatschappelijk niveau. Dít is de essentiële verandering die nodig is, waardoor we makkelijker, simpeler èn gezonder zouden kunnen samen werken. De relatie tussen burger en ambtenaar (die stiekem ook gewoon een burger is), zou vergemakkelijken en wellicht zouden we veel taken kunnen weg bezuinigen, omdat we (lees: WE) dat in de wijken zelf wel doen.

Een zelfsturend team is namelijk synoniem aan zelfregulering, wat weer gelijk staat aan het creëren van een gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel. Eigenaarschap van elk element binnen het project komt bij álle betrokkenen te liggen, in plaats van bij een enkeling plus de manager, die in negen van de tien gevallen met name de controle-functie uitoefent binnen het geheel. Wil je draagvlak en optimaal gebruik maken van collectieve energie? Dan is een andere werkwijze dan de oude hiërarchische constructie, de enige logische optie.

Op het moment dat een organisatie kiest voor zelfsturing, dient er door alle teamleden verantwoordelijkheid te worden genomen. Niet simpel. Niet eenvoudig. Maar zeker wel mogelijk. Een ultieme win-win situatie tussen ruimte voor het individu en collectief.

Waarom zou een ambtelijke organisatie hier dan niet geschikt voor zijn? Of, sterker nog. Waarom zou een ambtelijke organisatie dit niet kunnen?

Ik kan maar één reden bedenken. Omdat wij (lees: WIJ) en zijzelf (lees: ZIJ) kennelijk niet geloven dat medewerkers binnen een ambtelijke organisatie de ambitie (lees: WENS) hebben om werkelijk contact te maken met de maatschappij en handelingen uit te voeren, die ons allen ten dienste staan. Een manier van werken die chaos kan omarmen. Die naar het individu kan kijken. Een manier van werken die toestaat dat alles in beweging is en waar toe gestaan wordt, dat mensen keuzes maken in het moment. Verbonden met de actuele context. In plaats van statisch en rigide.

En ook daar is weer een helder punt naar toe te herleiden: Ons (door onszelf zorgvuldig opgebouwde) bureaucratische systeem werkt al een tijdje niet meer zoals het ooit bedoeld was. En we (lees: WE) zijn nog niet in staat om toe te geven. Want, stel je voor. Dat we dat wel zouden doen. Dan zouden we dus ook niet meer kunnen wachten. Of het uitstellen. Dan zouden we onmiddellijk aan de slag moeten gaan met de herconstructie van het geheel. En poeh hé. Dat. Is. Veel. Werk. Ga d’r maar aan staan.

Dus tot die tijd is het gemakkelijker om te geloven dat alles nog prima werkt. Dat we niet zo moeten zoeken en zeuren naar andere wegen. Dat het met de tijd wel weer bij zal draaien. En dat zelfsturende teams, met een gedeeld eigenaarschap en een individuele verantwoordelijkheid voor zowel het eigen als het collectief geluk, niet weg gelegd zijn voor medewerkers binnen ambtelijke organisaties. Of toch wel? 

Zijn we (lees: WE) met z’n allen dapper genoeg om ambtelijke organisaties te helpen, te ondersteunen, te luisteren en het met ze (lees: ZE) aan te gaan? Omdat het over ons (lees: ONS) gaat? Leent een ambtelijke organisatie zich eigenlijk wel voor het werken met zelfsturende teams? Ja natuurlijk!