Pas bij de 3e zin viel het me op. Deze tekst kende ik… Het zou toch niet? Nee, vast een bewerking. Iets in die trant. Maar de zinnen vloeiden voort en de inhoud bleef gelijk. De speech van een bekende Nederlandse cabaretier bestond voor de helft uit een vertaling van een gedicht van Taylor Mali, een poetry slam spreker uit NewYork waar ik grote bewondering voor heb.
Ik luisterde vol bewondering. Wat mooi dat deze Taylor Mali erkenning kreeg en meer leraren zich er mee konden spiegelen, zoals ik ooit ook gedaan had. Een projectie van jewelste. Maar het enthousiasme boog radicaal om toen de speech van de cabaretier eindigde zónder ook maar enig woord over Mali te reppen. Verdwaasd bleef ik naar het scherm van mijn computer staren. En nu dan?
Deze column is niet bedoeld om de cabaretier af te zeiken, maar te doen wat hij verzaakt heeft: Taylor Mali even in het spotlicht zetten. Natuurlijk speelt het mee dat ik ooit in katzwijm viel voor de man. Natuurlijk. Die inkopper is geen hogere wiskunde. In een vol Tuschinski in Amsterdam wandelde hij nonchalant het podium op (herfst 2014), begon te oreren en ik was wakker. De vriend die naast me op de rode, pluche stoelen zat, zag de tranen in mijn ogen wellen. ‘Dit..‘ fluisterde ik. ‘Dit bedoel ik!’
We waren op een conferentie voor het onderwijs en de vriend had ook gesproken. Ik was (lees: ben) nogal kritisch op sprekers in het onderwijsveld. Ik vind oprecht dat als je op een podium gaat staan vertellen over hóe er les gegeven moet worden, je dan zelf ooit lesgegeven moet hebben. Hoe raar is het als je aan een bakker uit gaat leggen hoe je brood bakt, als je niet eens weet hoe de oven werkt? Lesgeven is geen theekransje. Goed, terug naar de kern; Taylor Mali dus.
De dynamiek was grandioos. Ik hoefde me alleen maar over te leveren aan de sensatie en het verhaal voerde me mee. Bij een goede performer hoef je als publiek níets te doen. Die pakt de regie, zonder dat je het door hebt en sleept je mee de zaal door. De wereld verdwijnt, de tijd verdwijnt en het verhaal neemt je over. Net zoals een goed concert, met dito lichtplan, je op kan tillen van de aarde en je even gewichtloos laat voelen. Dat. Dat gevoel had ik die doordeweekse middag in de Amsterdamse binnenstad.
Na afloop belandden Taylor en ik in een gesprekje. Over het cruciale moment waarop je je beseft dat ‘onderwijs’ een absurd imago heeft, terwijl de hele maatschappij er consequent op leunt. Dat niemand werkelijk zonder onderwijs kan (of je nu thuis- of schoollerend bent), maar dat mensen niet zo’n hoge pet van leraren op hebben. Dit besef ontdekte ik zelf toen ik na de Pabo naar de Theaterschool ging. Op feestjes werd ik plotseling anders benaderd – ik bleek interessanter in een theatercontext dan in een basisschoolverhaal. Taylor drukte me na ons gesprek twee boekjes in de hand en we gingen uiteen. Pas toen we met het schrijven van ‘Nooit Af in het Onderwijs’ begonnen, kwamen de boekjes weer naar boven.
En dan de Nederlandse cabaretier? Hij doet er eigenlijk niet toe in deze context. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het jammer – maar ik ben van de @copyleft afdeling. Alles mag je delen. Dat mag! Mijn ideeën worden er niet minder om als jij ze ook gebruikt. Net zoals mijn teksten. Maar het is wel lief als je de bron credits geeft. Een eerbetoon als gelijkgestemde. Bovendien is een bewerking op een tekst nog iets anders dan een letterlijke vertaling. Het is de essentie van hoe ‘creative commons‘ ooit zijn opgesteld. Juíst sprekers, schrijvers, zangers, cabaratiers en stand-uppers moeten elkaar die zichtbaarheid gunnen! Ook al wonen ze aan de andere kant van de oceaan en spreken ze een andere taal…
De link naar Taylor’s website vind je hier.
De TEDtalk is hier.
En de originele tekst:
He says the problem with teachers is
What’s a kid going to learn
from someone who decided his best option in life
was to become a teacher?
He reminds the other dinner guests that it’s true
what they say about teachers:
Those who can, do; those who can’t, teach.
I decide to bite my tongue instead of his
and resist the temptation to remind the dinner guests
that it’s also true what they say about lawyers.
Because we’re eating, after all, and this is polite conversation.
I mean, you’re a teacher, Taylor.
Be honest. What do you make?
And I wish he hadn’t done that— asked me to be honest—
because, you see, I have this policy about honesty and ass-‐kicking:
if you ask for it, then I have to let you have it.
You want to know what I make?
I make kids work harder than they ever thought they could.
I can make a C+ feel like a Congressional Medal of Honor
and an A-‐ feel like a slap in the face.
How dare you waste my time
with anything less than your very best.
I make kids sit through 40 minutes of study hall
in absolute silence. No, you may not work in groups.
No, you may not ask a question.
Why won’t I let you go to the bathroom?
Because you’re bored.
And you don’t really have to go to the bathroom, do you?
I make parents tremble in fear when I call home:
Hi. This is Mr. Mali. I hope I haven’t called at a bad time,
I just wanted to talk to you about something your son said today.
To the biggest bully in the grade, he said,
“Leave the kid alone. I still cry sometimes, don’t you?
It’s no big deal.”
And that was the noblest act of courage I have ever seen.
I make parents see their children for who they are
and what they can be.
You want to know what I make? I make kids wonder,
I make them question.
I make them criticize.
I make them apologize and mean it.
I make them write.
I make them read, read, read.
I make them spell definitely beautiful, definitely beautiful, definitely beautiful
over and over and over again until they will never misspell
either one of those words again.
I make them show all their work in math
and hide it on their final drafts in English.
I make them understand that if you’ve got this,
then you follow this,
and if someone ever tries to judge you
by what you make, you give them this.
Here, let me break it down for you, so you know what I say is true:
Teachers make a goddamn difference! Now what about you?
Mali. Taylor. “What Teachers Make.” What Learning Leaves. Newtown, CT: Hanover Press, 2002. Print. (ISBN: 1-‐887012-‐17-‐6)