Griep is eigenlijk een schoonmaakactie van je lichaam. Het haalt de overbodige rotzooi weg en zuivert alles, terwijl het virus verdreven wordt. Hartstikke handig. Wereldwijd hebben we nu met zo’n griep te maken. Heel naar. Maar na de eerste schrik wordt het tijd voor wat schoonmaakwerk en optimistisch pragmatisme. Hieronder wat tools uit de gedrags- en digitale hoek die zo laagdrempelig zijn dat je er best nog wat leuke inzichten uit zou kunnen halen voor de komende weken.
De eerste schrik
De eerste schrik is essentieel. Het is zeer gezond om te schrikken en daar emotie bij te ervaren. Elke emotie is geoorloofd, zolang je die maar even ten volste erkent (vooral aan jezelf). Het hoort erbij en is één van de meest gezonde mechanismen die we kennen. De voltallige natuur kent deze reactie – het houdt ons in leven. Als er nu een cheetah je woonkamer binnenwandelt is het erg handig dat je lichaam een signaal geeft dat dit niet de bedoeling is. Daar mag je ook best iets bij voelen.
Als er daarna verlamming, angst of woede blijft hangen ontstaat er stress – en dát heeft wel een averechtse werking op het immuunsysteem. Maar voordat het zover is gaat je sympathische zenuwstelsel over tot actie – pupillen worden groter, bloed wordt onttrokken aan je organen. Kortom, al je zintuigen verscherpen zich om in een staat van alertheid terecht te komen. Van hieruit moet er handeling ontstaan. Dat doet iedereen op zijn eigen manier, want we zijn nou eenmaal niet hetzelfde (Godzijdank).
Als die handeling níet ontstaat, komt er stress voor in de plaats. Je systeem maakt dan extra hormonen aan, de hypofyse stuurt je bijnieren en er ontstaat over-spanning. Het enorme nadeel daarbij is dat je zintuigen niet meer helpen, maar gaan beperken: Verscherpt zicht verandert in een tunnelvisie. Gehoor wordt selectiever en minder open-minded. En receptoren vertragen.
Daarom is het zo ontzettend belangrijk om bij een eerste schrikreactie je benodigde ingrediënten en persoonlijke receptuur op orde te krijgen. Zodat je je systeem vóór je laat werken in plaats van tegen je. Dit is echt een individuele taak. Hier is geen algemeen recept voor (wat ons nog wel eens wordt wijsgemaakt). Crisisberoepen weten dit maar al te goed. Tijdens een debriefing is er altijd ruimte voor het individu, om op alle mogelijke manieren ruimte voor verwerking te nemen. Idealiter doe je op korte termijn enkel een technische debrief (enkel de feiten en technische handelingen) en een paar dagen later pas een emotionele debrief (bron: TNO).
En dan?
Dan zit je dus thuis omdat de organisatie de deuren heeft gesloten en moet je ‘iets’ van werk gaan doen. Wat dan? Dan ga je handelen. Om je heen kijken. Mogelijkheden verzamelen. Orde scheppen. Persoonlijk ben ik van de optimistische tak (1). Dus na de eerste schrik ontstaat er bij mij kansdenken. Vaak zelfs overvloed. Andere mensen komen soms in gefaseerd handelen (2) terecht; die scheppen orde en besparen energie voor eventuele terugval-momenten. Soms zelfs een wat berekenende houding. ‘Even afwachten hoe de nieuwe situatie zich vormgeeft‘. Dan zijn er ook mensen die de nieuwe situatie vrij snel als standaard structuur (3) aannemen. De nieuwe werkelijkheid en we gaan over tot de orde van de dag. Tot slot zijn er ook de pessimisten (4). Maar die zie ik zelf als mensen die nog niet uit de eerste schrik bevrijd zijn.
De muren van je huis. Ofwel: quarantaine
Plots zitten duizenden mensen thuis te werken terwijl ze dat nooít deden. Vrienden in loondienst vertellen dat ze thuis juist ’thuis’ willen laten en er niets met werk doen. Anderen worden steeds afgeleid of ervaren de scheiding tussen werk-privé als lastig. Hoe doen anderen dat, die het wel gewend zijn?
We tellen in Nederland nu zo’n 1,3 miljoen zelfstandig ondernemers. Die zijn gewend aan snel schakelen, flexibel handelen en mee bewegen met de veranderende omstandigheden. Al valt er nu veel werk weg (door afzeggingen en verplaatsing) – de zelfstandig ondernemer is het meest adaptief in dit geval. Het kan spannend zijn, maar niet onmogelijk.
Daarnaast kan het publiek domein (leraren, zorg, politie en brandweer) ook prima met die flexibiliteit uit de voeten – die zijn net als zelfstandig ondernemers gewend de hele dag mee te bewegen met hun belangrijkste doelgroep: de burger. En aangezien burgers geen paperclips zijn, zijn ze sowieso al niet gestructureerd in doosjes te stoppen.
Maar dan worden er de komende (ik vermoed twee) weken zo’n miljoen mensen geconfronteerd met veranderende werkomstandigheden, waar de meeste van hen niet op berekend zijn. Blijft er dus over: Een hele grote groep mensen die opeens stante pede moeten veranderen bewegen naar een nieuw werkritme. Behoorlijke kans dat daar wat verlamming en stress optreedt. Welke simpele en kleine dingen kunnen je meteen vandaag al doen om het gemakkelijker te maken?
Tip 1. Maak er een spel van
Het is een overlevingsmechanisme van kinderen, maar het werkt heus ook voor volwassenen. Kinderen doen dit omdat ze letterlijk niet overleven als ze niet adaptief genoeg zijn (dat kinderen dus heel flexibel zouden zijn is deels een farce – dat heet overleven). Terug naar de kern: Maak er een spel van. Zie het als een gimmick en creëer spelelementen.
Hoe? Bijvoorbeeld door de POMODORO-technique te gebruiken. Dit is een simpele techniek om tijdsblokken te bouwen. Meestal zo’n 20-25 minuten. Je hebt er verschillende apps voor (die vind je hier). Ik gebruik zelf een zandloper van een kwartier. De zandloper werkt beter voor mij omdat ik me anders steeds afvraag hoelang ik nog heb – en met een zandloper kan ik in een nanoseconde waarnemen hoever het zand is. Kost me minimale inspanning en optimaal resultaat.
Binnen de tijdsblokken kun je afwisselen van activiteit. Deel het in precies zoals je zelf wilt! Ik heb een hoepel thuis en ga dagelijks een kwartiertje hoepelen. Soms terwijl ik er een boek bij lees, muziek luister of een lezing op YouTube bekijk. (Als je nu denkt ‘die is koekoek‘, heb je de boodschap klaarblijkelijk gemist). Vul het precies naar je eigen smaak in. Want… Er kijkt toch niemand met je mee! Dit is je kans om ruimte te creëren en compleet je eigen ritme als fundament te nemen.
Tip 2. Laat je originele werktijd los
Thuiswerken mag bij de meeste organisaties allang. Zolang je ’s ochtends de openingssprint maar meemaakt, een gezamenlijke check-in doet via Skype, je doelen van de dag deelt en álles digitaal registreert in een administratiesysteem dat direct inzichtelijk is voor je manager. Oké, fair enough: natuurlijk wordt er gesjoemeld als de baas met de rug naar je toe staat. Maar gek is het wel. We gaan er namelijk vanuit dat je volwassen bent. En dat je manager dat ook is. ;)
Als je ontevreden over de aanpak van je manager bent, moet je dat zeggen, vind ik. Maar da’s een ander artikel. Nu is je kans! Op een regulier kantoor werkt er níemand acht uur per dag.
Als je gaat bijhouden hoe vaak iemand…
A) naar de w.c. gaat.
B) een praatje met een collega maakt.
C) bij het koffiezet-, printer-, kopieer- of ander -apparaat staat.
D) uit het raam staart.
Dan kom je op schrikbarend veel uren uit. Daar kun je een kwart werkdag voor wegstrepen. Logisch, want je hersenen kunnen dat helemaal niet aan. Je hebt variatie en ademlucht nodig. Stilte en verwerkingstijd. Je kán niet acht uur lang gedwongen productief zijn. Dus dat hoeft thuis ook niet.
Sinds ik voor mezelf werk (2013) is mijn productietijd extreem veranderd. Ik mág nu in mijn eigen tempo werken. In mijn eigen ritme. Wat me gezonder houdt en tevens productiever maakt. De eerste periode was dit moeilijk, omdat ik regelmatig schrok van de snelheid waarmee ik dingen af had. Sommige dagen kwam er niks uit mijn handen, en daar moet je dan ook mee leren omgaan – want dit is nèt zo productief. Dit kun je niet leren uit een boekje, maar moet je ontdekken op je eigen manier.
Laat werktijden volledig los en ga experimenteren met een eigen ritme. Met je eigen tempo. Bepaal ’s ochtends zelf welke taken je die dag gaat doen en koppel dat los van kloktijd. Doe de taken. Daarna ben je vrij.
Tip 3. Ga iets leren
‘Een dag niets geleerd, is een dag niet geleefd’. Althans, zo geldt dat voor mij. En dat wil ik het liefst lachend, luchtig en vrolijk. Leren is vaak een proces waarbij mensen meteen denken dat het zwaar en serieus moet zijn. Complete nonsens. Al helpt het om je zo nu en dan te concentreren en dat voelt dan serieus aan. Maar hersenen leren beter als ze ademlucht ervaren. En neurologische ademlucht krijg je als je je vrij en vertrouwd voelt. Zodra je dat stadium bereikt hebt, kun je parallel leren en handelen.
Als je nieuw gedrag wilt leren is een handige tussenstap de tussentijdse feedback-loop met jezelf. Je zoomt even uit, om daarna een klein-schakeltje bij te stellen en weer verder te gaan. Maak je een te grote stap, dan is de kans aanzienlijk dat je snel terugvalt en moet je met teleurstelling leren omgaan. Essentieel is hierbij wel dat je hándelt. Doe je niks, leer je ook niks. Dan blijft het allemaal bij ‘wat als‘ en ‘stel dat‘. Ik werk vaak met mensen die het in hun hoofd fantastisch voor elkaar hebben, maar niet oefenen in de praktijk. Dan ben je dief van je eigen ontwikkeling. Hup, het paard weer op als je uit het zadel gevallen bent en langzaam nieuwe dingen leren!
Daarnaast heb je nu tijdens het thuiswerken dé kans om iets te leren dat je nog niet beheerste. Ga een instrument bespelen, haal schilder spullen, of bouw eindelijk die meubels voor in de tuin. Ga naar internet en zoek daar naar een open, online, gratis cursus (een zgn. MOOCS). De universiteit Leiden biedt er zo’n 20 aan. Via internationaal platform EdX vind je ongeveer 4.000 open, online cursussen van universiteiten over de hele wereld.
Kortom, have fun!
Extra weetje
Isaac Newton schreef zijn theorie over zwaartekracht grotendeels, toen hij in 1665 gedwongen was om thuis te werken. De (builen)pest was uitgebroken op Cambridge en iedereen werd naar huis gestuurd. Zo zie je maar. [Het originele waste book vind je hier ]
