Soms moet je zwijgen, maar soms is het ook tijd om hardop iets te zeggen. Ik hoopte dat dit zwijgend kon, maar misschien ben ik dan de laffe hond die ik niet wil zijn. 

Afgelopen weekend kwamen er in Haarlem blijkbaar 1750 mensen bij elkaar om te demonstreren, want ze misten de nuance in het debat. Ze droegen geen mondkapjes en stonden dicht bij elkaar. Iemand schreef dat ‘iedereen door elkaar liep en verbonden was‘. Het klonk prachtig. En toen ik de foto zag, voelde ik een zweem van verlangen naar lange zomerdagen met wijn, live-muziek en lieve mensen. Wie niet? Dat doen we toch allemaal. 

Ook ik mis nuance in het debat. Maar tegelijk vraag ik me af of die wens wel realistisch is. Kunnen we nuance verwachten van politieke debatten die uren, zelfs dagen duren? Is er bij een mondiale crisis überhaupt sprake van nuance, of steek je dan per definitie al je kop in het zand? In alle crisissen die ik aanschouwde en meemaakte, was er weinig sprake van nuance. Wèl tijdens de feedback daarna. Maar als je middenin de storm staat moet je zorgen voor paraplu’s, regenjassen en geschikte schuilplaatsen. Dan ís er nuance tussen de regels door, bij mensen onderling. Maar de media heeft die functie helemaal niet – sinds mensenheugenis is de media een systeem van sound-sites. Of je nou in de 18e eeuw op een zeepkist op het dorpsplein stond of een live-blog op de NOS maakt – het is precies hetzelfde, alleen een beetje opgeschaald. 

Bij de mensen die ik overdag tegen kom leeft die nuance wel. In de straat, de stad, vrienden, familie, mensen met wie ik werk. Er is nuance alom! Vergezeld van een zoektocht, verdriet en teleurstelling. Soms van opluchting, van het even-niet-meer-weten, en alle emoties onder de zon. Van extreme liefde ervaren, verbondenheid en pijn. Dat ís wat crisis nou eenmaal met je doet.

Ben je ‘wakker’? 

Tja. Voor wie gaan idee heeft wat hiermee bedoeld wordt – daar komt ‘ie dan: Universeel zijn wij een draaiende planeet onder de invloed van allerlei zaken die we met het blote oog niet kunnen waarnemen. Zelf denk ik dat de bedoeling was, want dan kun je lekker als mens door de wereld banjeren. Je moet er toch niet denken de hele dag op een zwevend wolkje zielenroerselen te moeten beschouwen. Maar goed, de kern: Die energetische tendensen ontwikkelen zich en hebben invloed op alles dat onze planeet adem haalt. Heel complex is dat niet – Zo worden bijv. eb en vloed door de maan geregeld. Maar omdat wij uit een giga-hoeveelheid water bestaan, staan wij ook onder invloed van de maan. Als je goed met je poten in de klei staat, even laag ademhaalt in je onderbuik, kun je zelfs met gemak een roestvrijstaal theelepeltje op je voorhoofd hangen. Daar is in essentie niks zweverigs aan – dat heet biologie. 

Omdat alles met alles verbonden is, ontwikkelen ook andere elementen mee – ons emotionele zijn, mentaal, onze relaties, en niet te vergeten capaciteiten als flexibiliteit, samenwerken, vergevingsgezindheid en zelfreflectie. De hele shebang rolt mee. En het is prachtig! De ontwikkeling waar we nu collectief (als in; de hele aarde) doorheen gaan werd vorige eeuw al bezongen in Hair, in the Age Of Aquarius. De wereld ziet deze golf allang aankomen, en wij zitten er nu middenin. 

Maar, (de kern) je kunt moeilijk de hele dag dansend de Age of Aquarius bejubelen. Werkelijke wijsheid in dit stuk ligt in je dagelijkse handelingen en beslommeringen – Ben je aardig tegen de caissière in de supermarkt? Reageer je je persoonlijke processen niet op anderen af? Zorg je goed voor jezelf in relatie tot je omgeving? Glimlach je op straat? En… begrijp je de balans tussen de win-win-win in zo’n situatie? Zowel van het individu, als het collectief en de aarde.

‘Wakker zijn’ wil in spirituele contreien zeggen dat je dit allemaal al kan en begrijpt. De mensen die dit hebben houden allemaal wijselijk hun mond. Het is immers heel niet relevant wie er op welk moment wakker wordt, en bovendien een enorm subjectief perspectief. Maar van jezelf zeggen dat je ‘wakker’ bent en er waarde aan hechten dat anderen dat nog niet zijn, getuigt van een ander concept. Hmm… ‘Spiritueel narcisme‘ wordt het genoemd.

Net als dat je veel waarde kunt hechten aan het intellect, status of geld, kun je dat ook aan spiritualiteit. Het is een naar neveneffect van deze tijd. Simpel gezegd heeft het ego het dan overgenomen van je persoonlijke ontwikkeling. Je hebt per ongeluk een verkeerde zijweg genomen, en bent in een fata morgana belandt. Het is immers een prachtige paradox om van jezelf te stellen dat je ergens ‘al’ bent, maar dat de rest van de wereld het nog niet begrijpt, en dat dat dus niet aan jou ligt. Slachtofferschap van het hoogste niveau. 

In collectieve liefde huist altijd solidariteit.

Ik werk nu zo’n twintig jaar met groepen. Op allerlei manieren. Soms een dagdeel, soms een jaar. Soms heel groot (met 50.000 mensen op één dag), soms heel klein (two is a crowd). Maar in één aspect is het altijd gelijk: De collectieve kracht gaat stromen zodra er solidariteit ontstaat naar de anderen in de groep. Als men elkaars perspectief kan zien, begrijpen, er rekening mee houdt en tevens trouw blijft aan zijn eigen idee en visie. Als de solidariteit ontbreekt, kun je collectieve ontwikkeling wel op je buik schrijven. 

De mensen die ik ken, die pionier zijn op dit gebied, hebben er allemaal een eigenschap bij gekregen: Geduld. Ze hebben allemaal de gave om ruimte te geven, zonder conflict te maken. Om in verbinding te blijven, zonder te roepen dat anderen iets niet-zijn. 

Ik geloof in die win-win-win situatie. Van het individu, het collectief en de aarde. Ik geloof in alles dat we met het blote oog niet kunnen waarnemen. Ik geloof in mijn eigen zintuigen die hierin vaak dingen klaarspelen waar ik mentaal totaal niet op zit te wachten, maar wat er simpelweg gewoon is. Ik geloof in die liefde, die er afgelopen weekend bij de demonstratie gevoeld is. Maar ik geloof nog meer in de solidariteit, en in creatieve out-of-the-box manieren om die liefde vorm te geven. In een andere vorm dan dichtbij elkaar, op een grasveld mediteren.

Want, je gelijk haal je nooit ten koste van een ander.