maart 2008

We hadden besloten om een training te geven over intelligentie. Of eigenlijk ik. Ik had eerder op het praktijkonderwijs al lessen gegeven om het bewustzijn van de jongeren te laten raken aan hun realiteitszin, en dat zou hier toch ook geen probleem moeten zijn leek me.

Direct aanleiding was het feit dat geen van de mannen er behoefte aan leek te hebben het stempel ‘licht verstandelijk gehandicapt’ te dragen (who can blame them?), dat 70% van de huidige club van mening was dat ze prima naar een hoger niveau van onderwijs zouden kunnen – ik noem een universiteit ofzo (onder het mom van ‘als je je best doet kun je alles’). En tot slot, omdat we een nieuwe wijze zochten om op respectvolle, constructieve wijze te werken aan die eerder genoemde realiteitszin – waar het namelijk nogal eens aan ontbreekt bij deze doelgroep.

Gearmd met mijn flip-over (I just lóve the flip-over!) en voorzien van morele back-up en ondersteuning van collegae gingen we dit varkentje eens even wassen.  Aangezien het de grote truuk is om net te doen alsof je zelf niets weet en van daaruit de ander tot ‘alleswetende’ te kronen – en het allemaal ‘zelf te laten ontdekken’- leek me dat in deze context toch een hele fijne, en vooral veilige, strategie. En zetten we koers richting de realiteit.

Serieus en geïnteresseerd werd ik kalm gade geslagen door het mannelijk publiek. Ik hield keurig mijn mond en tekende twee lijnen op de flip-over. Een verticale voor de leeftijd, en een horizontale waarop later de IQ’s moesten verschijnen. Daar gingen we. Klaar voor een ritje in de achtbaan die ons naar verlichting beloofde te rijden. ‘Wat voor soorten scholen zijn er allemaal?’ vroeg ik. ‘Vwo, Havo, vmbo.’ Gelukkig begonnen ze bij het hoogste niveau en kon ik vrij overzichtelijk, zonder veel nadenken, alles in staafdiagrammen tekenen op het tweede nog witte vel, dat al vrij snel vol stond met alles dat er in 2008 binnen het onderwijs maar te vinden is.

Het vmbo is tegenwoordig (heel fijn) gesplitst in 4 verschillende niveaus en daaronder volgt dan nog het praktijkonderwijs. Onze mannen hebben vooral het praktijkonderwijs gevolgd, dat eigenlijk een doorschakelpaneel  van het speciaal basisonderwijs is, maar dat het ministerie mooi ‘praktijkonderwijs’ genoemd heeft om vooral geen van de leerlingen voor het hoofd te stoten of een minderwaardigheidscomplex aan te praten.

Om iedereen nu te behoeden voor een lesje onderwijsstructuur, lijkt het me handig tot de essentie van dit verhaal te komen.  Namelijk het feit dat ik twee trainingen later het intelligentiequotiënt uitgelegd hadden, de linker en de rechter hersenhelft besproken had (inclusief het befaamde verbindingsbalkje – gewoon om mezelf een plezier te doen. Heb ik ook eens een ‘streepje’ voor). We hadden de grote en de kleine hersenen onderverdeeld, het performale en het verbale IQ ontleed in visueel, auditief en semantisch geheugen, en het verbaal vermogen was besproken.

Daarnaast hadden we, heel overzichtelijk, besproken dat je van al die verschillen en onvermogens hier en daar absoluut wel heel erg gefrustreerd kon raken – dus dat gedragsproblemen dan een logische vervolgstap zijn.

De schellen vielen bij een aantal mannen van hun ogen, de ramen gingen open, de schouders recht, en de eerste stap op weg naar de realiteit was gezet. Hoezo licht verstandelijk beperkt?