De term ‘Wicked Problems’ stamt uit de jaren 60/70. Het zijn (sociale) complexe vraagstukken die zóveel afhankelijkheden kennen dat ze onoplosbaar ogen. Hierdoor roepen ze gedoe, weerstand en emoties bij de betrokkenen op. Onze westerse conditionering gooit ons bij zulke vraagstukken direct in de fuik van bureaucratie. We gaan naar de tekentafel, denken diep na, plannen ons de rambam en hopen dat we uitsluitsel vinden in kaders, regels en protocollen. Logisch en zeer begrijpelijk, maar door de complexiteit van ‘lijnen’ niet realistisch. Zodra je met mensen werkt, ligt het antwoord nooit in een papieren plan. Mensen zijn niet te plannen. Daar doe je niet alleen de mensen tekort mee, maar je gaat volledig voorbij aan allerlei aspecten van de samen-leving. Waaronder de oplossingscapaciteit van het collectief.  

Bij wicked problems ligt de oplossing dus nooít in de voorbereiding, maar áltijd in het moment. Door de interdenpenties (al die ‘lijnen’ in het verhaal) kun je het proces niet voorspellen. Ik leg dit wel eens uit als ‘stratego spelen op meerdere borden tegelijk’. Vanaf één bord kun je nog aardig anticiperen wat de ander gaat doen, maar door de veelheid aan borden ben je overgeleverd aan dynamiek, timing en unieke oplossingskeuzes. Er zijn geen gestandaardiseerde stappenplannen voor wicked problems, het is eerder een attitude die je uiteindelijk bij de finish brengt.

Wicked Projecten

Als we ‘wicked problems‘ benaderen als klassieke uitdagingen, vangen we bot. Keer op keer. Regelmatig word ik door leidinggevenden gevraagd training te geven over problemen waarbij het antwoord ergens anders ligt dan aanvankelijk door de probleemeigenaar wordt gedacht. Zo worden communicatieproblemen vaak planning-dingen, zijn cultuurvraagstukken opeens simpele communicatielijntjes, en kunnen issues in mum van tijd opgelost worden als de juiste mensen even op het goede knopje drukken. Wat te doen?

Voorheen ‘onderhandelde’ ik met de bestuurlijke macht over de kern van het vraagstuk. Maar gaandeweg ervoeren we dat een levendig project veel meer ontwikkeling en leerruimte creëerde dan een training in een koud zaaltje. Met wicked projects vang je meerdere vliegen in één klap. Het eerdere probleem is nog gemakkelijker op te lossen ook. We kunnen observeren, samenwerkingsvormen trainen, communicatieve foefjes bijbrengen, tools aanleren, en er ontstaat iets waardevols voor zowel de organisatie als de maatschappij.

Voorbeelden

Wicked problems hebben altijd een maatschappelijk (beleidsmatig en politiek) tintje. In de wetenschap benaderen theoretici ze vanuit allerlei perspectieven, dat logischerwijs weinig uitsluitsel oplevert – dat was immers de essentie van de wickedness: Ze zijn nauwelijks grijpbaar en te duiden. Je vindt maatschappelijke antwoorden enkel door het proces aan te gaan en vanuit een attitude vol leergierigheid en vertrouwen, de weg te volgen. Vaak ontdek je onderweg antwoorden op andere vragen dan waar je mee begon, die je soms verrassend simpel naar de oplossing brengen.

Hieronder Wicked Projecten die ik afgelopen jaren initieerde, organiseerde en/of meehielp uitvoeren.

KeepitCleanDay – ‘Het land van zwerfafval opruimen in één dag’ (2012). Een antwoord op de vraag om
1). €250mln overheidsgeld per jaar te besparen.
2). De aarde gezond te houden
3). Collectief bewustzijn te creëren over ons aandeel aan een gezonde samenleving.

UitgesteldeKoffie Amsterdam – ‘Asynchroon een kop koffie van iemand ontvangen in een cafe’ (2013). Een antwoord op de vraag om
1). Inclusie te creëren in de stadse samenleving
2). Geld te verschuiven zonder overheidsinvloed
3). Collectief bewustzijn te creëren over ons aandeel aan een gezonde samenleving.

Nooit Af in het Onderwijs (Onderwijs) – ‘Een oplossing voor de systeemcrisis in het onderwijs‘ (2017 – heden). Een antwoord op de vraag om
1). Een nieuw boek te maken vanuit het boek ‘Nooit Af’ voor een specifiek veld.
2). Easycratisch gedachtengoed te koppelen aan het onderwijsveld.

VictorPride (Brandweer Amsterdam) – ‘De 1ste Gaypride op een brandweerkazerne organiseren’ (2019). Een antwoord op de vraag om
1). Inclusie en diversiteit te vieren bij de brandweer.
2). Brandveilig leven bewust te maken in de samenleving
3). Burgers en professionals te verbinden in het kader van inclusie en diversiteit.

Bosconferentie (Nationale politie) – ‘Een conferentie gecreëerd door alle rangen en standen’ (2020). Een antwoord op de vraag om
1). Medewerkersparticipatie te empoweren.
2). Verbinding en inclusie te creëren.
3). Onontdekte kennis en vaardigheden te delen.

Ook een wicked project opstarten? Neem contact op via contact@annettedolle.nl / 06-26715406. De ervaring leert dat één a twee projecten per jaar de max. is.