Een klein zinnetje dat een groot verhaal vertelt. Soms zit er hoop in de toon, maar soms ook machteloosheid. En nog veel vaker hoor ik een hulpvraag. Iemand die me uitnodigt om elk woord van het grote verhaal te draaien tot het past. Tot er weer ontwikkeling en groei mag zijn. Of simpeler nog – Het geloof dat er meer is dan wat we nu te zien krijgen. Want tja, zo gaat hier nou eenmaal.

Zo. ‘Dit, wat jij hier nu ziet van ons‘.

Gaat. ‘Hulpwerkwoord dat voor het gemak een handeling aanduidt’.

Het. ‘Dat waar jij ons op aanspreekt. Waar we zelf ook eigenlijk geen heldere verklaring voor hebben’.

Hier. ‘Bij ons. Ja, bij ons. Dit zijn wij.’

Nou. ‘Tja. Niet gisteren, vorige week, of morgen. We weten dat het hier stante pede plaatsvindt’.

Eenmaal. ‘Of tweemaal. Want eigenlijk zijn we de moed op ontwikkeling een beetje verloren‘.

Het is een sterk staaltje SMART geformuleerde tekst, als je hem zo ontleedt. We weten precies waarover het gaat, over wie het gaat en waar het zich afspeelt. En we weten zelfs dat de spreker geen idee heeft of het op te lossen is. Door de gelaten acceptatie die de zinsbouw verraadt. Hoewel.. als je de zinsbouw verandert, schiet je er nog niet veel mee op. ‘Hier gaat het nou eenmaal zo.‘ Of. ‘Het gaat hier nou eenmaal zo’. Wat je ook doet, het blijft behelpen…

Zo boven, zo beneden

Het obstakel van deze kleine zin dat een groot verhaal vertelt, is het volgende: Mijn reactie. De spreker laat me altijd raden wat ik er mee doen moet. En de verkapte hulpvraag is ten alle tijden een quiz. Een les begrijpend lezen uit Nieuwsbegrip is er niks bij. Als ik mazzel heb is de subtekst in neon-letters op het voorhoofd te lezen. Of ik zoek steun bij de omzittenden in de groep. Soms wordt er geknikt, of ontstaat er bijval. Dat weet je nooit van tevoren. Ik beweeg mee als een octopus, en luister als een havik. Negen van de tien keer kies ik bij dergelijke teksten voor de meest ruisloze oplossing: Een open check-vraag. Wil je dat toelichten? Wat vind je ervan dat het zo gaat? Wat zou jij willen in deze context?

De spreker vind dit niet altijd prettig. Zeker niet als er een behoefte bestond om ondergronds met me te communiceren mídden in de groep. Daar kan ik niet aan meespelen. Maar ook het bewustwordingsproces dat in werking gaat zodra ik terug praat komt soms als verrassing. Zo boven, zo beneden. Of we het nou de ijsberg-theorie noemen, of de onderstroom, of de why, of de bedoeling, het maakt niet uit. We leren kinderen al dat zodra je communiceert, je een boodschap overbrengt die impact maakt. Dat vergeten we, met goede redenen. Maar in de kern wensen we allemaal die transparante en open verbinding met elkaar.

Werk je binnen een organisatie waar de concrete bedoeling van communiceren niet meer het effect heeft, zoals communiceren ooit bedoeld is? Dan kun je ervan schrikken als je mensen tegenkomt die wel op die manier met taal en woorden omgaan. Niets ten nadele van de organisatie. Want het is zeer begrijpelijk, en vraagt om oprechtheid binnen processen en ontwikkeling. Met ruimte, ritme en respect. Maar blijven zwijgen als een klein zinnetje een groot verhaal vertelt…? Dat is precies hoe communicatie nou eenmaal níet gaat. ;)